Hoe groot is de kans op een vulkaanuitbarsting op Tenerife?

Welke vulkaanuitbarstingen zijn er op Tenerife geweest en hoe groot is de kans op een nieuwe vulkaanuitbarsting op Tenerife?

deteiding.nl

De vulkanen op Tenerife zijn de bouwstenen van het eiland en elke vulkaan is ooit op de bodem van de Atlantische oceaan ontstaan en van daaruit omhoog gestuwd tot wat u nu kent als dit mooie subtropische eiland met het heerlijke mediterrane klimaat.

Tijdens een aantal telefonische en persoonlijke gesprekken met Nederlandstalige bewoners op Tenerife is er naar aanleiding van de uitbarsting van de Cumbre Vieja op La Palma over de risico´s van een dergelijke uitbarsting op Tenerife gesproken. Niet dat er grote ongerustheid heerst maar het bestaan van de mogelijkheid erop wordt wel degelijk in ogenschouw genomen. Alle vulkanen op Tenerife behoren tot de groep stratovulkanen↗ en El Teide is de grootste stratovulkaan op het eiland maar er zijn veel meer vulkanen op Tenerife. Ze worden allemaal als "dode vulkanen" beschouwd maar sommige geleerden betwijfelen of ze allemaal aan de criteria daarvoor voldoen. Wat waar is weten we pas zeker als er zich ergens op Tenerife één van de vulkanen tot leven komt. 

De spectaculaire beelden van de uitbarsting op La Palma,  het menselijk leed, de evacuaties en de grote schade aan huizen en bezittingen is terecht een bron van enige zorg bij een aantal bewoners.

Tijd voor een overzicht van de eerdere gebeurtenissen met vulkaanuitbarstingen op Tenerife.

Wat is een vulkaan?

Kort gezegd is een vulkaan een gat in het oppervlak van de aarde waar gesmolten gesteente uitkomt. Een vulkaan wordt ook wel een vuurspuwende berg genoemd. Zie ook de volledige informatie op Wikipedia↗ .

In welke jaren waren er vulkaanuitbarstingen op Tenerife?

Op 18 november 1909 vond de laatste uitbarsting plaats van de vulkaan Chinyero in de buurt van Santiago del Teide↗. Die uitbarsting duurede 10 dagen, maar ondanks het enorme geweld van de uitbarsting werd er weinig schade aangericht.

De laatste uitbarsting daarvoor was halverwege het jaar 1798; In de Cañadas barste de Pico Viejo een paar maanden achter elkaar stromen lava, stenen en as uit. Er was toen weinig schade omdat de uitbarsting plaats vond in vrijwel onbewoond gebied. De indruk die het maakte op de plaatselijke bevolking deed ook toen voor erger vrezen.

Het beste nieuwjaars vuurwerk in de geschiedenis was in Guimar te zien oudejaarsavond van 1704. Tot februari 1705 waren er een aantal uitbarstingen waardoor de vulkanen Siete Fuentes, Fasnia en Arafo ontstonden.

Vanaf een schip nam Columbus in 1492 een "grote brand in de Orotava-vallei". er is niet goed gedocumenteerd op welke plek die vulkaanuitbarsting was maar men gaat er nu vanuit dat het om de Montaña Reventada ging.

De vroegst bekende uitbarsting was in 1430 en de kennis daarover komt van de Guanches.  De vulkaan werd toen actief in het gebied van de Orotava vallei alhoewel de plek niet precies gelokaliseerd is. Men neemt aan dat het drie monden waren van de de Frailes vulkaan, de Gañanías vulkaan en de Arenas of Horca vulkaan.

In lijn vonden de laatst bekende uitbarstingen op Tenerife dus plaats in de jaren 1430 - 1492 - 1704 - 1705 - 1706 - 1798 - 1909.

Meestal ziet in de natuur nog maar weinig van die vulkanen. Door erosie, planten en bomengroei zijn de vulkanen bedekt met begroeiing die de door het natuurgeweld gevormde bergen aan het zicht onttrekken. Bij wandelingen door de natuur in het mooie weer en klimaat van Tenerife↗ kunt u er toch nog veel van ontdekken.

Maar toch, zonder vulkaan uitbarstingen zouden de Canarische eilanden helemaal niet bestaan. Elke stap die u op Tenerife zet is een stap op de resten van een vulkaan uitbarsting. Het zwarte zand op de stranden zijn niets anders dan overblijfselen van de uitgestoten materie.

En dan de vraag aan de kop, hoe groot is de kans op een vulkaanuitbarsting op Tenerife?

Het antwoord is dat die kans heel klein is.. Tenerife ligt duidelijk niet meer in het meest actieve gebied van de archipel en het aantal uitbarstingen is klein geweest in de afgelopen 700 jaar. Bovendien ging het in alle gevallen om "kleine" uitbarstingen die met uitzondering van Garachico weinig schade aanrichten en waarbij de lava slechts een relatief kleine oppervlakte bedekte. De huidige actieve vulkanen op de wereld barsten ook in een aanzienlijk hogere frequentie uit. Sommige vulkanen zoals de Yasur op het eiland Vanuatu kunnen meerdere malen per uur uitbarsten. Andere vulkanen meerdere malen per jaar.  Maar dat zijn "actieve" vulkanen. Die kennen we op Tenerife niet meer.

Dat wil echter niet zeggen dat er niets kan gebeuren.

In 2022 heeft een onderzoek middels een nieuwe seismische tomografiestudie↗ naar de microseismiciteit in aarde onder Tenerife laten zien dat er mogelijk kleine magmatische reservoirs aanwezig op ongeveer vijf kilometer diepte. Er werd een relatief klein “heet hart” van magma onder het eiland getoond op ongeveer 10 kilometer diepte in de buurt de El Teide vulkaan. Het hete hart zit dus ergens in de buurt van de overgang tussen de aardkorst en de aardmantel. Om een indruk te geven, de oceanische aardkorst heeft een dikte van rond de 8-10 km. Het Vulkanologisch Instituut van de Canarische Eilanden, Involcan↗ heeft aangegeven dat de waarschijnlijkheid van een eruptie↗ daardoor bij één van de vulkanen op Tenerife niet erg groot is.

Soms is er een hoedje op de Teide te zien, dat heeft niets te maken met vulkanische activiteiten, maar met een bijzondere creatie van een wolk. Lees daar meer over bij Tenerife weetjes, hoedje op de Teide↗. Dan weet u hoe het daarmee zit en hoe het ontstaat.

Het silhouet van Tenerife is helemaal opgebouwd uit vulkanen. Zonder de uitbarstingen die 10 tot 15 miljoen jaar geleden begonnen was het eiland nooit ontstaan. De huidige contouren en vormen dankt Tenerife voor een groot deel aan de laatste vulkaanuitbarstingen, zo´n half miljoen jaar geleden.

Als er een vulkaan actief wordt en het tot uitbarsten komt zijn de gevolgen doorgaans enorm. In Tenerife is dat heel bekend want in 1706 verwoeste een uitbarsting van de vulkaan Arenas Negras een flink deel van Garachico↗.

Maar hoe ontstaat een degelijke natuurramp?

De binnenkant van de aarde bevat vloeibaar gesteente. Deze vloeibare massa noemen we magma↗ en dat kan door de aardkorst heen omhoog stijgen, zeker op plaatsen waar de aardkorst dun is of op plekken waar twee aardplaten of tektonische platen over elkaar heen schuiven. Het gevolg daarvan is een werkende vulkaan die dus "uitgebarsten" is.

Als de druk onder de aardkorst onder een vulkaan te hoog wordt kan de magma maar één kant op en dat is omhoog. Aan de top van de vulkaan of daaromheen komt de magma uit de aarde en veranderd de naam in lava↗. Die uitgestroomde lava is oranje rood van kleur en gloeiend heet, vaak heter dan duizend graden op de schaal van Celsius. Elle vulkanen op Tenerife zijn miljoenen jaren geleden zo ontstaan.

Als u op Tenerife op vakantie↗ bent is het beslist de moeite waard om de bijzondere natuur↗ en één van de vulkanen op Tenerife te bezoeken, met name El Teide.

pagina: vulkanen Tenerife